„ყოველთვის უნდა შეგეძლოს თავიდან დაწყება“, – მითხრა დეიდამ, როცა გამბედაობა მოვიკრიბე და წარსულზე ვკითხე, თუმცა წინასწარ ვიცოდი, რომ არაფერს მიპასუხებდა და მაგრძნობინებდა, უხერხულ მდგომარეობაში მაგდებო. წლები, რომლებიც დედასთან ერთად გავატარე, და დეიდაჩემთან ერთად გატარებული დღეები ერთმანეთში გადაიხლართა. მიჯნას, გამყოფ ხაზს, ვეღარ ვიხსენებ. ვეღარ ვიხსენებ, როგორ მოვხვდი ქალაქიდან სოფელში.
ის კარგად მახსოვს, რომ დეიდაჩემის არ მესმოდა, რადგან ჩემთვის უცნობ ენაზე ლაპარაკობდა. ისიც მახსოვს, უცხო მამაკაცისთვის, დროდადრო ჩემს სანახავად რომ მოდიოდა, მამა უნდა დამეძახებინა. თავიდან მას მხოლოდ შაბათ-კვირას ვნახულობდი, მერე და მერე კი – იშვიათად, რადგან მან დეიდაჩემის რჩევა გაითვალისწინა და ყველაფერი თავიდან დაიწყო. მე დეიდაჩემთან დავრჩი. მას უხაროდა, რომ უზარმაზარ სახლში მარტო ცხოვრება აღარ მოუწევდა.
– დედაშენისთვის საკმარისად კარგი არ ვიყავით, – მითხრა დეიდამ, – სულ რამდენიმე კვირის იყავი, როცა სოფელი და მამაშენი მიატოვა, თუმცა განქორწინება არ მოინდომა (დეიდამ დღემდე არ იცოდა, რატომ?), ახლა აქ ხარ, ჩემთან, და ამით კმაყოფილი უნდა იყო.
ვიცოდი, რომ კმაყოფილი უნდა ვყოფილიყავი.
როცა მარეკი გარდაიცვალა, სოფელში აღარ ვცხოვრობდი. გარდაცვლილთა ქრონიკაში გამოქვეყნებულ ფოტოზე 50 წლისაა. ასე ზუსტად იმიტომ მახსოვს, რომ ეს მისი ყველაზე ლამაზი დაბადების დღის ფოტო იყო და მარეკს სახლში, შესასვლელი კარის გვერდით, ვიწრო თაროზე ედო. ჩემი ყველაზე ლამაზი დაბადების დღე იყოო, ამბობდა თვითონ. Fifty-fifty – წაეწერა ვიღაცას თეთრი რეტუშის კალმით ფოტოს ქვედა კუთხეში. მარეკს თავისი სიცოცხლე ასი წლისთვის არ ეყო, თუმცა, ვის შეუძლია იმის თქმა, რამდენი ხნის სიცოცხლე მიეცემა ამქვეყნად. დეიდაჩემი მარეკის სიკვდილამდე გარდაიცვალა, მას 83 წელი ებოძა. დეიდას საფლავის მოვლა არავის უხდება. ქვა თავად შეუკვეთა და სიკვდილამდე რამდენიმე წლით ადრე თვითონვე გადაიხადა მისი ფული. ვისაც მოუნდება, შეუძლია საფლავზე სანთელი დაანთოს ან თაიგული დადოს, რომელსაც მზე გაახმობს და მერე ქარი გაფანტავს. დეიდამ იცოდა, რომ მე სოფელში აღარ დავბრუნდებოდი.
მართლაც არ დავბრუნებულვარ, არ შემეძლო…
